فهرست مطالب

فصل 1. مبانی پژوهش علمی و اجزای پیشنهاد پژوهش (پروپوزال) 1
1 - 1 تعریف تحقیق و پژوهش علمی 1
1 - 2 دلایل انجام یک پژوهش علمی 2
1 - 3 ویژگی‌های پژوهش علمی 2
1 - 4 تعریف روش تحقیق 3
1 - 5 طبقه‌‌بندی انواع روش‌های تحقیق 4
1 - 6 مراحل انجام تحقیق 5
1 - 7 پیشنهاد پژوهش 7
1 - 8 هدف پیشنهاد پژوهش 7
1 - 9 اجزای تشکیل‌دهنده پیشنهاد پژوهش 8

فصل 2. پایگاه‌های اطلاعات علمی و یافتن موضوع تحقیقاتی 15
2 - 1 روش‌های یافتن یک موضوع تحقیقاتی 15
2 - 2 آشنایی با پایگاه‌های اطلاعات علمی بین‌المللی 19
2 - 2 - 1 مؤسسه اطلاعات علمی 19
2 - 2 - 2 پایگاه اسکوپوس 23
2 - 2 - 3 پایگاه علمی ساینس‌ دایرکت 25
2 - 2 - 4 پایگاه الزویر 26
2 - 2 - 5 پایگاه اسپرینگر 27
2 - 2 - 6 پایگاه وایلی 27
2 - 2 - 7 پایگاه تیلور و فرانسیس 28
2 - 2 - 8 پایگاه ابسکو 29
2 - 2 - 9 پایگاه IEEE 29
2 - 2 - 10 پایگاه پروکوئست 29
2 - 2 - 11 پایگاه استنادی علوم جهان اسلام 30
2 - 3 آشنایی با پایگاه‌های اطلاعات علمی داخلی 31
2 - 4 ترفند جستجوی مقالات فارسی به‌صورت یکپارچه و جامع 37

فصل 3. اصول نگارش مقاله علمی و ساختار آن 39
3 - 1 اهمیت و ضرورت ارائه مقاله علمی (دلایل ظاهری و باطنی) 39
3 - 2 خصوصیات اغلب پژوهشگران 40
3 - 3 دلایل ضعف پژوهشگران در نگارش متون علمی 40
3 - 4 تعریف یک مقاله علمی 41
3 - 5 انواع مقالههای علمی 41
3 - 6 ساختار نگارش مقاله علمی 44
3 - 7 اصول نگارش مقاله علمی 44
3 - 8 نشانه‌های انحراف یک مقاله از موضوع اصلی 45
3 - 9 اعتبار یک مقاله 46
3 - 9 - 1 ویژگیهای اعتبار یک مقاله 46
3 - 10 ساختار نگارش یک مطلب 48
3 - 11 بخشهای مختلف مقاله علمی 51
3 - 11 - 1 عنوان 52
3 - 11 - 2 معرفی نویسندگان 53
3 - 11 - 3 چکیده 54
3 - 11 - 4 کلمات کلیدی 55
3 - 11 - 5 مقدمه 56
3 - 11 - 5 - 1 سوابق و پیشینه موضوع 57
3 - 11 - 5 - 2 ارائه خلاصه‌ای از بخش‌های بعدی برای درک بهتر مقاله 60
3 - 11 - 6 روش‌ها و مواد 60
3 - 11 - 7 نتایج 61
3 - 11 - 7 - 1 شکل‌ها و جدول‌ها 62
3 - 11 - 8 نتیجه‌گیری 64
3 - 11 - 9 منابع 64
3 - 11 - 9 - 1 دلایل ارجاع به مقالات قبلی 64
3 - 11 - 9 - 2 انتخاب مراجع 65
3 - 11 - 9 - 3 مراجع معتبر 65
3 - 11 - 9 - 4 مراجع با اعتبار کم 66
3 - 11 - 9 - 5 چند نکته مهم برای استفاده از منابع 67
3 - 11 - 9 - 6 اطلاعات موردنیاز برای ارجاع 67
3 - 11 - 9 - 7 ذکر مرجع در پایان مقاله 68
3 - 11 - 10 قدر‌دانی و سپاسگزاری 69
3 - 11 - 11 پیوست 69
3 - 12 روش‌های مختلف ارجاع در متن مقاله 71
3 - 12 - 1 براساس شماره‌گذاری 71
3 - 12 - 2 براساس نام نویسنده و سال چاپ 71
3 - 13 سرقت علمی 73
3 - 13 - 1 انواع سرقت علمی 74
3 - 13 - 2 پایگاه‌های بررسی سرقت علمی 75
3 - 14 اخلاق 75

فصل 4. آشنایی با دیگر اصطلاحات در فرایند تدوین و ارسال مقاله 77
4 - 1 معرفی برخي اصطلاحات مهم 77
4 - 2 رایج‌ترین دسته‌بندی مقالات 83
4 - 3 خودارجاعی یا استناد به خود 86
4 - 4 بازنویسی (نقل‌قول غیرمستقیم) 87
4 - 5 آرشیو مقالات علمی arXiv 88
4 - 6 مقاله داغ 90
4 - 7 سرقت تصویر 91
4 - 8 استرداد مقاله 91
4 - 9 پذیرفته نشدن و رد مقاله 92
4 - 10 ارسال همزمان مقاله به چند مجله 93

منابع 95



پیشگفتار
تولید و توسعه علم بدون انجام تحقیق و پژوهش امکان‌پذیر نیست و بی‌شک پژوهش جزء جدانشدنی پیشرفت علم به شمار می‌رود. به‌طورکلی می‌توان گفت پژوهش، فرایندی هدفمند، آگاهانه و علمی است که برای شناسایی یک واقعیت، کشف یک پدیده و یا رسیدن به یک نظریه صورت می‌پذیرد. این مهم عموماً از یافتن موضوع پژوهش شروع شده و با نگارش مقاله علمی خاتمه می‌یابد. نویسندگان همواره دغدغه آموزش اصول و مبانی حرفه‌ای روش تحقیق را داشته‌اند و به‌دنبال ارائه چارچوب مناسب برای آشنا ساختن دانشجویان با مراحل مختلف انجام یک پژوهش علمی بوده‌اند. از این‌رو مطالب این کتاب براساس تجارب کسب‌شده به رشته تحریر درآمده است. وجه تمایز این کتاب در مقایسه با کتاب‌های مشابه در این است که فرایند یک تحقیق علمی و راهکارهای آن از یافتن موضوع، جستجوی پایگاه‌های اطلاعاتی، ارائه پیشنهاد پژوهش و نحوه نگارش مقاله به‌صورت کاملاً علمی با ذکر جزئیات ارائه شده است. در حقیقت می‌توان اذعان داشت که توانایی انجام پژوهش به‌ نحو صحیح و آشنا شدن با اصول حرفه‌ای آن، از الزامات اساسی دانشگاه‌های معتبر سراسر جهان به شمار می‌رود و قطعاً دانشگاه‌های کشور عزیزمان نیز از این مهم مستثنی نیستند. در این کتاب، ابتدا اصول و مبانی یک پژوهش علمی ارائه شده است و سپس اجزای تشکیل‌دهنده یک پیشنهاد پژوهش به تفصیل موردتوجه قرار گرفته است. همچنین در این کتاب خوانندگان به نحوه یافتن موضوع پژوهشی که مهم‌ترین دغدغه پژوهشگران و دانشجویان است، آشنا می‌شوند. افزون بر آنکه معرفی پایگاه‌های اطلاعات علمی ملی و بین‌المللی و نحوه دسترسی به آن‌ها بیان شده است. در ادامه، اصول حرفه‌ای نگارش مقاله و ساختار آن بررسی شده و اصطلاحات رایج در این حوزه با جزئیات آموزش داده شده است. در مجموع این کتاب برای گروه‌های زیر براساس اهداف خاص آن‌ها می‌تواند مفید واقع شود:

• دانشجویان تحصیلات تکمیلی کلیه رشته‌ها که می‌خواهند با اصول روش تحقیق به‌طور حرفه‌ای آشنا شوند و به دنبال یافتن موضوع مناسب، ارائه پیشنهاد پژوهش و تدوین مقاله هستند.
• مدرسان درس روش تحقیق و استادان محترم راهنما که به دنبال معرفی یک مرجع جامع به دانشجویان خود هستند تا به‌طور همزمان کل فرایند روش تحقیق، تدوین پیشنهاد پژوهش و نگارش مقاله را به آن‌ها آموزش دهند.
در نهایت، نویسندگان مراتب قدردانی خود را از شرکت ضمان (zemanco.com) به‌منظور حمایت از طرح‌های فرهنگی و اجتماعی اعلام می‌دارند. از آنجا که این کتاب نمی‌تواند عاری از خطا باشد، امیدواریم خوانندگان محترم، انتقادات و پیشنهادهای خود را از مؤلفان دریغ ننموده و ما را در این زمینه از طریق نشانی sh_asadzadeh@iau-tnb.ac.ir یاری کنند.